Prof. Dr. Lenneke Alink
Bijdrage: Verwaarlozing nader belicht

Prof. Dr. Lenneke Alink is hoogleraar Forensische gezinspedagogiek en Wetenschappelijk Directeur van het instituut Pedagogische wetenschappen van de Universiteit Leiden. Ze promoveerde in 2006 aan de Universiteit Leiden en was van 2006 tot 2008 visiting scholar bij het Center for Child Development, University of Minnesota. Naast haar functie in Leiden bekleedde zij van 2012-2017 de Jan Brouwer leerstoel ‘Preventie en gevolgen van kindermishandeling en verwaarlozing’ aan de VU. Haar onderzoek richt zich op verschillende aspecten van ongunstige ervaringen in de kindertijd, opvoedingsproblemen en kindermishandeling, zoals risicofactoren, oorzaken, gevolgen, preventie en beslissingen in kinderbeschermingszaken.

Verwaarlozing is de meest voorkomende vorm van kindermishandeling. In de wetenschappelijke literatuur en de praktijk krijgt het echter niet altijd de meeste aandacht. In deze bijdrage zal Lenneke Alink spreken over de prevalentie, risicofactoren en gevolgen van verwaarlozing. Vervolgens zal zij ingaan op mogelijke oorzaken, inclusief de eigen jeugdervaringen van de ouder, om zo te komen tot een beter begrip van verwaarlozing, ten dienste van preventie en behandeling.

Prof. Dr. Majone Steketee
Bijdrage: Armoede: wat betekent het voor kinderen

Majone Steketee is wetenschappelijk directeur bij het Verwey-Jonker Instituut en heeft een breed inhoudelijk profiel. Zij is expert op de terreinen van jeugd(zorg), geweld in afhankelijkheidsrelaties en de geestelijke gezondheidszorg. Sinds 2016 is Majone daarnaast bijzonder hoogleraar Orthopedagogiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Vanuit die rol houdt zij zich vooral bezig met de intergenerationele overdracht van huiselijk geweld. Zij heeft veel ervaring op het doen van kwantitatief en kwalitatief onderzoek, waaronder verschillende survey onderzoeker onder jongeren en volwassenen met behulp van internetvragenlijsten. Haar expertise is gericht op huiselijk geweld en kindermishandeling, jeugd en opvoeding.

Bijna een op de acht kinderen leeft in armoede met gevoelens van angst, afhankelijkheid en ongelukkig zijn. Wat betekent armoede voor hun dagelijkse situatie en welbevinden, hoe gaan kinderen met armoede om en wat kunnen professionals doen om de schade op de lange termijn te beperken?

Dr. Marja W. Hodes
Bijdrage: Ouderschap en opvoeding bij ouders met een LVB

Marja is NVO orthopedagoog-generalist, klinisch psycholoog, supervisor en opleider. Zij werkt als psycholoog bij ASVZ en promoveerde op een onderzoek gericht op het ondersteunen van ouders met een verstandelijke beperking. Hiervoor ontwikkelde zij een opvoedinterventie die gericht is op sensitief opvoeden door ouders met een verstandelijke beperking. Daarnaast is Marja voorzitter van het bestuur van Stichting Downsyndroom.

In deze presentatie laat Marja W. Hodes zien hoe ouders met een LVB gevoeliger gemaakt kunnen worden voor ouderschap en opvoeding middels video-behandeling. Na een korte introductie over de LVB doelgroep zal zij risicovol ouderschap bij mensen met een verstandelijke beperking linken aan sensitieve ouderschapsinterventies in relatie tot zorgtekort en verwaarlozing. Daarbij wordt ook ingegaan op nabijheid van hulpverlening en het belang van een steunend netwerk.

Drs. Jolande Schoonenberg
Bijdrage: Medische verwaarlozing:

Jolande Schoonenberg is werkzaam als vertrouwensarts bij Veilig Thuis en MOC Kabouterhuis Amsterdam. Zij is voorzitter van de VVAK, de Vereniging van Vertrouwensartsen, en betrokken bij de ontwikkeling van richtlijnen over verschillende vormen van kindermishandeling, waaronder Seksueel misbruik en Pediatric Condition Falsification: kindermishandeling door falsificatie.

In de literatuur worden diverse definities van verwaarlozing gehanteerd, waarbij doorgaans onderscheid wordt gemaakt tussen lichamelijke verwaarlozing en emotionele of affectieve verwaarlozing. In deze praktijkgerichte bijdrage gaat Jolande Schoonenberg in op signalering van medische verwaarlozing en het bieden van een adequaat hulpaanbod.

Drs. Lies Wenselaar
Bijdrage: Verwaarlozing en zorgtekort bij KOPP / KVO kinderen

Lies Wenselaar is (kinder- en jeugd)psychiater en (kinder- en jeugd)psychotherapeut. Zij werkt al meer dan 30 jaar met KOPP/KVO-gezinnen, zowel binnen de vrijwillige als de gedwongen hulpverlening, en is een groot voorstander van integrale hulpverlening aan KOPP/KVO-gezinnen. Als docent heeft ze een groot aantal bijscholingscursussen en lezingen over dit onderwerp verzorgd. Zij beschikt over een brede werkervaring in zowel de reguliere (kinder- en jeugd-) GGZ, alsmede binnen de verslavingszorg voor 12+ en jongvolwassenen. 

Kinderen van ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen lopen een verhoogd risico op emotionele-, pedagogische-, materiële- en lichamelijke verwaarlozing naast het onthouden van passende medische zorg. Evenzo lopen de kinderen een verhoogd risico om in de thuissituatie met mishandeling en seksueel misbruik te worden geconfronteerd. Wat kunnen wij als hulpverleners doen om deze risico's te herkennen en terug te dringen?

Drs. Ard Nieuwenbroek
Bijdrage: Verwaarlozing en zorgtekort vanuit contextueel perspectief

Ard is contextueel therapeut, communicatietrainer en een praktijkman 'pur sang'. Hij heeft ruime expertise op het gebied van activeren van de (vaak verborgen) kracht in mensen. Daarnaast is Ard auteur en heeft inmiddels 25 boeken op zijn naam staan, die veelal over het onderwerp faalangst en contextueel werken gaan.

In de relatie tussen ouder en kind is, vanuit contextueel perspectief, altijd sprake van een existentiële dynamiek van geven en ontvangen.  Bij verwaarlozing en een tekort aan zorg gaat het hierbij erg mis. Een kind is gerechtigd van ouders te ontvangen voor wat nodig is om in leven te zijn en te blijven. Je te ontwikkelen als mens. In deze deelsessie verkennen we wat er misgaat, wanneer het vanzelfsprekende geven en ontvangen niet meer vanzelfsprekend is. Naast een aantal inzicht gevende werkhypotheses, getoetst aan de praktijk, geef ik in deze deelsessie ook handvatten om deze ouder(s) en kind daadwerkelijk te faciliteren om de balans van geven en ontvangen beter in evenwicht te krijgen. Waarbij een pikant onderdeel is, hoe jouw geven en ontvangen naar het beschadigde kind vitaliserend is en niet beschadigend. Ondanks al jouw goede bedoelingen… 

José Koster
Bijdrage: Gespreksvoering met ouders over verwaarlozing en zorgtekort

José Koster is ouderschaps- en communicatiedeskundige. Zij doceert, traint en coacht (teams) beroepskrachten en studenten in het onderwijs, welzijn en zorg, in de omgang met ouders en de (onderlinge-) communicatie. Zij is (Master)trainer van de interventies: GIZ, M@ZL en het programma: ‘Het Begint Bij Mij’. Samen met Marianne Langemeijer ontwikkelde zij de vakopleiding: Individuele Opvoedopstellingen. Daarnaast is zij werkzaam als supervisor (LVSC) en therapeutisch-coach. Ook heeft zij een praktijk (relatie)coaching en Individuele Opvoedopstellingen in Haarlem.

De ouderbegeleidende positie is een hulpmiddel dat professionals helpt om hun samenwerking met ouders in lastige situaties effectiever, beter en bewuster vorm te geven. Juíst wanneer risico's hoog oplopen, is er een middel nodig om naast in plaats van tegenover de ouder te staan. Dan voelt de ouder zich gezien en gesteund, waardoor er bereidheid is om open te staan voor een andere werkelijkheid. José Koster legt uit hoe dit instrument kan helpen om met ouders in gesprek te gaan rondom verwaarlozing en zorgtekort.

Dr. Guido van de Luitgaarden
Bijdrage: Dagvoorzitter

Guido van de Luitgaarden is opgeleid als sociaal-pedagogisch hulpverlener en werkte in die hoedanigheid onder meer in het sociaal-cultureel werk. Hij was gedurende 16 jaar als senior onderzoeker en docent werkzaam bij Zuyd Hogeschool, lectoraat Sociale Integratie. Guido promoveerde aan de University of Salford (VK) op een proefschrift over oordeels- en besluitvorming bij vermoedens van kindermishandeling. Sinds 2006 is hij verbonden aan het Euregionaal Congresburo en het Centrum voor Educatie en Supervisie. Daarnaast is hij echtgenoot en (pleeg)vader.