Prof. Dr. Corina Greven
Bijdrage: Hoogsensitiviteit: wat en hoe?

Corina Greven is Hoogleraar Environmental Sensitivity in Health aan het Radboud Universitair Medisch Centrum. Daarnaast is zij werkzaam voor Karakter Kinder- en Jeugdpsychiatrie.

Deze eerste plenaire presentatie onder leiding van Corina Greven geeft een introductie in de wetenschap van hoogsensitieve persoonlijkheid (HSP). Hoewel er momenteel veel media-aandacht is voor HSP, is dit in de wetenschap een jong en opkomend vakgebied. De wetenschappelijke naam voor HSP is sensorische verwerkingsgevoeligheid. Tijdens deze lezing wordt een breder perspectief op sensorische verwerkingsgevoeligheid gegeven. Corina zal aangeven wat sensorische verwerkingsgevoeligheid is en wat het niet is, theoretische modellen beschrijven en de relevantie ervan voor psychologische symptomen en onderwijs in de gezondheidszorg bespreken.

Dr. Sofie Weyn
Bijdrage: Ten goede en/of ten kwade: onderzoek naar de meting en de karakterisering van hoogsensitiviteit

Sofie Weyn is afgestudeerd in de master Klinische- en gezondheidspsychologie en in de master Theorie en onderzoek van de KU Leuven. Zij heeft recent haar doctoraat afgerond aan de onderzoekseenheid Schoolpsychologie en Ontwikkeling in Context. In haar doctoraat focuste Sofie zich op individuele verschillen in sensitiviteit voor omgevingsinvloeden bij kinderen en adolescenten. Hierbij richt ze zich op verschillende niveaus van analyse. Op gedragsniveau bestuurde Sofie individuele verschillen in de persoonlijkheidstrek hoogsensitiviteit. Ze ontwikkelde een vragenlijst om deze trek te meten bij kinderen en adolescenten en valideerde een observatiemethode bij kleuters. Daarnaast heeft Sofie onderzocht hoe we individuele verschillen in omgevingssensitiviteit (of op gedragsniveau: hoogsensitiviteit) kunnen observeren en meten op fysiologisch (bv. stressreactiviteit) en op genetisch niveau. Sinds oktober 2022 werkt Sofie als postdoctoraal onderzoeker aan de onderzoekseenheid Brein en Cognitie (KU Leuven, onder supervisie van prof. Céline Gillebert) waarbij ze onderzoek doet naar sensorische prikkelverwerking en informatieverwerking bij volwassenen die hoog scoren op de persoonlijkheidstrek hoogsensitiviteit.

Kinderen en adolescenten verschillen in hun vermogen om informatie over hun omgeving waar te nemen en te verwerken, dat wil zeggen in hun omgevingssensitiviteit. Ongeveer 20 tot 30% van de individuen blijkt over het algemeen sensitiever dan anderen, wat betekent dat zij gevoeliger zijn voor kenmerken van hun ontwikkelingscontext, zoals de kwaliteit van de opvoeding. Tijdens deze presentatie schetst Sofie Weyn kort het wetenschappelijk kader van hoogsensitiviteit en presenteert zij de belangrijkste bevindingen van haar doctoraatsonderzoek. Het overkoepelende doel van haar onderzoek was om meer inzicht te krijgen in hoogsensitiviteit als een individuele verschilvariabele op verschillende niveaus van analyse (d.w.z. op gedrags-, fysiologisch- en genetisch niveau) doorheen verschillende leeftijdsfasen (d.w.z. kleuterfase, lagere schoolfase, vroege tot late adolescentie). Tot slot, zal zij met de nodige voorzichtigheid enkele implicaties van haar doctoraat voor verder onderzoek, de maatschappij en de klinische praktijk schetsen.

Dr. Annelies Spek
Bijdrage: Autisme en/of hooggevoeligheid

Annelies is klinisch psycholoog en hoofd van het Autisme Expertisecentrum. Ze is gepromoveerd op autismespectrumstoornissen bij volwassenen doet onderzoek naar diagnostiek en behandeling van deze groep. Hiernaast is ze voorzitter van de Zorgstandaard Autismespectrumstoornissen en redactielid van de Psycholoog en van Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme.

Mensen met autisme zijn vaak erg gevoelig voor prikkels. Hierdoor kan autisme en hooggevoeligheid soms met elkaar verward worden. Welke gevoeligheid past nu precies bij autisme? En hoe kun je autisme onderscheiden van hooggevoeligheid? Tijdens deze presentatie wordt hier verder op ingegaan en zullen ook handreikingen worden gedaan voor de praktijk.

Drs. Esther Bergsma
Bijdrage: Breinprocessen bij hoogsensitieve kinderen en jongeren

Na haar studie Bestuurskunde (specialisatie Methoden & Technieken van sociaalwetenschappelijk onderzoek) werkte Esther Bergsma als (coördinerend) onderzoeker bij het Ministerie van SZW. Daarna was ze enkele jaren regiomanager Noord van een dienstverlenende organisatie. In 2012 startte ze haar bedrijf Hoogsensitief.NL om haar passie voor onderzoek te combineren met haar net ontdekte eigen hooggevoeligheid. Ze volgde een opleiding tot registercounsellor en begeleidde enkele jaren vele HSP's en ouders van hoogsensitieve kinderen.
Zij ging richten op onderzoeken (waaronder een internationale over HSP & Werk in 21 landen) en publiceren van de resultaten en andere informatie over hoogsensitiviteit. Ze schreef inmiddels vijf boeken waaronder het standaardwerk "Het hoogsensitieve brein", waarin ze als eerste de mondiale onderzoeken over hooggevoeligheid bundelde en het inmiddels veelgebruikte model van het hoogsensitieve brein ontwikkelde. Esther is spreker en leidt via diverse onderwijsinstituten professionals in zorg en onderwijs op.

Deelsessie 1

Het proces in het HSP-brein werkt aantoonbaar anders dan dat van niet-hoogsensitieve personen. Aan de hand van het Model Hoogsensitieve Brein bespreekt Bergsma de stadia van informatieverwerking bij hooggevoelige mensen. Dit leidt in het dagelijks leven tot beperkingen maar ook extra kwaliteiten. Met praktische tips en ervaringsverhalen laat Bergsma zien hoe je hoogsensitieve jongeren begrijpt en begeleidt.

Deelsessie 2

Ontwikkelen van HSP-talenten

Dankzij de specifieke werking van het hoogsensitieve brein beschikken HSP's over een bijzondere combinatie van kwaliteiten. Uit een onderzoek onder ruim 1800 hoogsensitieve mensen in 2021 bleken 12 competenties opvallend vaak genoemd; de 12 kerntalenten van HSP. Esther Bergsma publiceerde over de uitkomsten in het boek "Gelukkig Hoogsensitief". Tijdens deze deelsessie laat Ester zien hoe je deze talenten bij jongeren herkent en op welke manieren professionals hen kunnen laten excelleren.

Drs. Michael Portzky
Bijdrage: De triade Veerkracht, Stress(bestendigheid) en het Palliatieve Palet bij HSP: een blijvende evenwichtsoefening.

Michael Portzky is neuro- en klinisch psycholoog en sedert 20 jaar hoofd van afdeling Psychodiagnostiek in Psychiatrisch Centrum Gent-Sleidinge. Hij is daarnaast gastdocent aan meerdere Hogescholen voor psychodiagnostiek en neuropsychologie. Michael is auteur van de boeken Veerkracht en Jongerenveerkracht, alsook van alle Nederlandstalige genormeerde en gevalideerde Veerkrachtmeetschalen RS-nl, VK+, JVK12 en JVK15.

Wetenschappelijk studies toonden meermaals aan dat bij HSP de relatie veerkracht-stressbestendigheid niet zelden een kwetsbare combinatie is. Het effect dat dit op het brein heeft qua 'hypervigilantie' en neiging tot fight or flight gedrag zorgt voor een tegenstrijdigheid op het vlak van de 'Palliatieve Activiteiten': de activiteiten die men doet om tot stressreductie te komen. Welke valkuilen brengt dit met zich mee en hoe hier vervolgens zo adequaat mogelijk mee om te gaan?

Dr. Fabiënne Naber
Bijdrage: Hoogsensitiviteit en overprikkeling

Fabiënne Naber is als wetenschapper aangesteld bij het UMC-Utrecht afdeling Psychiatrie en werkzaam bij Autimaat (gespecialiseerde GGZ voor ASS) en het Kleine Heldenhuis (gespecialiseerde GGZ voor prematuur- en dysmatuur geboren kinderen).

Als je hoog sensitief bent, krijg je veel prikkels binnen, hetgeen kan leiden tot overprikkeling, wat het functioneren sterk kan beïnvloeden. Dit kan leiden tot misdiagnostiek, maar ook tot uitval en/of onderpresteren. Hoe werkt dit in het brein, maar vooral hoe kun je hiermee omgaan en wat kun je zelf doen om deze overprikkeling zo veel mogelijk te voorkomen? 

Dr. Guido van de Luitgaarden
Bijdrage: Dagvoorzitter

Guido van de Luitgaarden is opgeleid als sociaal-pedagogisch hulpverlener en werkte in die hoedanigheid onder meer in het sociaal-cultureel werk. Hij was gedurende 16 jaar als senior onderzoeker en docent werkzaam bij Zuyd Hogeschool, lectoraat Sociale Integratie. Guido promoveerde aan de University of Salford (VK) op een proefschrift over oordeels- en besluitvorming bij vermoedens van kindermishandeling. Sinds 2006 is hij verbonden aan het Euregionaal Congresburo en het Centrum voor Educatie en Supervisie. Daarnaast is hij echtgenoot en (pleeg)vader.