Prof. Dr. Anne-Laura van Harmelen
Bijdrage: Veerkracht na Jeugdtrauma

Anne-Laura is Hoogleraar Brein, Veiligheid en Veerkracht aan de Universiteit van Leiden. Haar onderzoek richt zich op het beter begrijpen van de complexe sociale, psychologische en neurobiologische mechanismen van risico en veerkracht in de adolescentie.

Ingrijpende jeugdervaringen, of jeugdtrauma, zijn de sterkste voorspellers van problemen op latere leeftijd, waaronder leerproblemen, (geestelijke) gezondheidsproblemen, gedragsproblemen, criminaliteit en zelfmoord. Deze problemen ontstaan ​​vaak voor het eerst in de adolescentie. Om een gezonde en veilige samenleving te creëren, moet het versterken van de veerkracht van jongeren met jeugdtraumatische ervaringen daarom een prioriteit voor de volksgezondheid zijn. In deze inleiding zal Anne-Laura van Harmelen vertellen wat veerkracht na jeugdtrauma inhoudt en hoe we veerkracht kunnen versterken.

Drs. Michael Portzky
Bijdrage: De link tussen veerkracht en coping

Michael Portzky is neuro- en klinisch psycholoog en sedert 20 jaar hoofd van afdeling Psychodiagnostiek in Psychiatrisch Centrum Gent-Sleidinge. Hij is daarnaast gastdocent aan meerdere Hogescholen voor psychodiagnostiek en neuropsychologie. Michael is auteur van de boeken Veerkracht en Jongerenveerkracht, alsook van alle Nederlandstalige genormeerde en gevalideerde Veerkrachtmeetschalen RS-nl, VK+, JVK12 en JVK15.

De laatste jaren zijn de inzichten in de link tussen veerkracht, stress(bestendigheid) en pathologie enorm toegenomen. Maar ook tussen veerkracht en coping. Wat is typisch qua copingstijlen voor mensen die kwetsbaarder in het veerkrachtverhaal staan? Wat zijn de consequenties qua behandeling, of zelfs qua drop out-risico? Wat is typisch voor hun ‘Palliatieve Palet’, en in welke richting dienen we best bij te sturen? Deze inzichten, die niet enkel verworven werden tijdens normeringsonderzoek van diverse veerkracht-meetschalen, maar ook steeds weer herkenbaar/zichtbaar worden bij burnout-screeningen in tal van bedrijven en organisaties, zal Michael Portzky bespreken tijdens deze plenaire lezing.

Prof. Dr. Erno Hermans
Bijdrage: Stress en veerkracht in de hersenen

Erno Hermans promoveerde aan de Universiteit Utrecht op onderzoek naar de neurohormonale regulering van sociaal-emotioneel gedrag. Na postdoctorale fellowships aan het Donders Instituut in Nijmegen en New York University kreeg hij in 2012 een aanstelling als universitair docent aan het Radboud Universitair Medisch Centrum en het Donders Instituut in Nijmegen, waar hij hoofdonderzoeker van het Cognitive Affective Neuroscience lab werd. Met deze groep doet hij mechanistisch onderzoek naar het vermogen van de menselijke hersenen zich aan te passen aan stressoren, van onmiddellijke effecten van acute stress op hersenfuncties tot langetermijngevolgen van jeugdtrauma. In 2022 werd hij aangesteld als hoogleraar Cognitieve Affectieve Neurowetenschappen aan het Radboud Universitair Medisch Centrum.

Erno Hermans zal in deze bijdrage aan de hand van een aantal voorbeelden laten zien hoe stress onze geestelijke vermogens en functioneren van onze hersenen kan beïnvloeden. Hoe reageert ons lichaam op stress, welke systemen zijn hierbij betrokken, en wat is de functie daarvan? Wat zijn de kortetermijneffecten van stress op onze hersenen? Wat is het gevolg van langdurige blootstelling aan stress? Tenslotte zal hij de relevantie van deze fundamentele inzichten uitleggen voor het verhogen van veerkracht en het voorkómen van stress-gerelateerde psychiatrische aandoeningen.

Drs. Leony Coppens
Bijdrage: Getraumatiseerde kinderen - veerkrachtige volwassenen

Leony Coppens is orthopedagoog, klinisch psycholoog, psychotraumatherapeut NtVP, supervisor VGCt en supervisor Vereniging EMDR Nederland. Zij heeft ruim vijfentwintig jaar ervaring met het behandelen van kinderen en jeugdigen met traumagerelateerde problematiek. Leony heeft een eigen praktijk voor behandeling en supervisie op het gebied van traumabehandeling aan kinderen en jeugdigen en hun gezinnen. Samen met Carina van Kregten vertaalde en bewerkte zij een Amerikaanse training voor opvoeders: 'Zorgen voor getraumatiseerde kinderen'. Hiernavolgend schreef zij een praktisch handboek voor het basisonderwijs: 'Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen' en op basis van dit boek ontwikkelde ze de training Traumasensitief onderwijs.

Chronische traumatisering in de vroege kinderjaren kan verstrekkende gevolgen hebben voor de verdere ontwikkeling. Zeker wanneer de traumatisering plaatsvindt in de relatie met de volwassenen die voor het kind (zouden moeten) zorgen. Toch geven veel volwassenen die zijn opgegroeid met chronische stress en traumatische ervaringen aan dat ze trots zijn op wat ze hebben bereikt en zich een gelukkig mens voelen. Hoe ziet de veerkracht van deze volwassenen er uit? En wat leren we hiervan voor de begeleiding en behandeling van chronisch getraumatiseerde kinderen? Aan de hand van recente wetenschappelijke inzichten over veerkracht en interviews met volwassenen worden praktische tips besproken waar de deelnemers in hun eigen praktijk direct mee aan de slag kunnen.

Dr. Carolien Gravesteijn
Bijdrage: Levensvaardigheden leren en veerkracht opdoen

Carolien is psycholoog en lector Ouderschap & Ouderbegeleiding aan Hogeschool Leiden en lid van Raad van Toezicht van Panta Rhei. Zij heeft boeken geschreven, zoals Ouderschap is Jongleren en wetenschappelijke artikelen gepubliceerd over ouderschap, opvoeden, levensvaardigheden en rouwverwerking.

Momenteel volgt Carolien Gravesteijn meer dan 500 ouders vanaf het moment dat ze zwanger zijn totdat de kinderen 24 jaar zijn. Inmiddels zijn de kinderen 7 jaar. Dit langlopende onderzoek levert data op over wat ouders nodig hebben voor krachtig ouderschap en waar ze in deze tijd mee worstelen bij de opvoeding van hun kinderen. Ouders willen op een andere manier ondersteunt en betrokken worden door professionals dan nu gebeurt. Hoe willen ze betrokken worden? Ook geven ouders aan dat ze niet altijd goed weten hoe ze de Levensvaardigheden van hun kinderen kunnen versterken en hoe ze hierin samen kunnen optrekken met onderwijs en/of hulpverleners.

Daarom is er een Levensvaardighedenpaspoort ontwikkeld voor jeugdigen, ouders, onderwijs en wijken. Het bestaat uit een aanbod voor thuis, op school en in de wijk, waarin de sociaal-emotionele en morele ontwikkeling van jeugdigen wordt bevorderd. Carolien zal in deze deelsessie uitleggen hoe het levensvaardigheden paspoort gestalte krijgt in de praktijk met concrete voorbeelden en hierbij verder inzoomen op de relatie met veerkracht. Ook zal zij handvatten geven voor leerkrachten en hulpverleners over hoe ze op een oudergerichte manier met ouders in gesprek kunnen gaan.

Dr. Julia Bala
Bijdrage: Versterking van veerkracht bij migranten, vluchtelingen en asielzoekers

Julia Bala is klinisch psycholoog, kinder -en jeugd psycholoog en psychotherapeut, gespecialiseerd in diagnostiek en behandeling van getraumatiseerde vluchtelingkinderen en -gezinnen. Tijdens haar werk bij Centrum’ 45/ ARQ National Psychotrama Centrum en Stichting Pharos, heeft ze therapeutische interventies en programma’s ontwikkeld waarin de gevolgen van trauma en gedwongen migratie op gezin, ouderschap en de ouder -kind relatie centraal staan. In haar huidige werk als zelfstandig consultant is Julia betrokken bij preventie projecten, trainingen en publicaties, gericht op het omgaan met intergenerationele gevolgen van trauma en cumulatieve stress.

Omgaan met traumatische ervaringen, gedwongen migratie en een vaak langdurige asielprocedure vormt een grote uitdaging voor vluchtelingenkinderen en gezinnen. Migratie veroorzaakt scheiding en verliezen en stelt gezinnen voor moeilijke opgaven om hun ontwrichte leven in een onbekende omgeving, waar ze niet altijd welkom zijn, voort te zetten. Vele gezinnen slagen erin om met succes om te gaan met cumulatieve stress. Hoe lukt het deze gezinnen? Wat zijn de bronnen van hun kracht? Een optimale interactie tussen individu, gezin en gemeenschap is essentieel voor de veerkracht, maar hoe veerkrachtig een systeem ook is, langdurig tegenslag, kan de hulpbronnen en coping strategieën van de kinderen en gezinnen uitputten. Integratie van individuele en gezinsinterventies, steun vanuit de omgeving en aandacht voor culturele dimensies van veerkracht kan het proces van succesvolle adaptatie van migranten en vluchtelingen bevorderen. In deze deelsessie worden de mogelijkheden van de hulpverlener om de veerkracht van vluchtelingenkinderen en gezinnen op meerdere systeemniveaus te versterken gepresenteerd.

Drs. Aafke Scharloo
Bijdrage: Veerkracht van ouders van een kind met een verstandelijke beperking

Aafke Scharloo is klinisch psycholoog en orthopedagoog. Ze is pionier in de aanpak van seksueel misbruik en het onderwerp heeft haar nooit meer losgelaten. Aafke is één van de ontwerpers van de methodiek van de taxatiegesprekken bij vermoedens van seksueel misbruik. Ze werkt door het hele land als deskundige voor hulpverleners, ouders, kinderen zelf en politie en justitie als het gaat om vragen rondom dit onderwerp. Naast inhoudelijk klinisch werk is Aafke opleider, supervisor en adviseur. Ze is op het gebied van seksueel misbruik, mishandeling en trauma zelfstandig gevestigd.

Aafke Scharloo gaat in deze deelsessie in op het ondersteunen van veerkracht bij ouders van een kind met een verstandelijke beperking. Wanneer mensen ouders worden, hebben ze bepaalde verwachtingen bij hun toekomstige kindje. Maar wanneer dan blijkt dat hun kind een ernstige lichamelijke, verstandelijke en/of psychiatrische ziekte of beperking heeft, moeten die verwachtingen bijgesteld worden. Veelal betekent dat een proces van rouw en verdriet. Wat betekent dit in termen van veerkracht, om met dit levend verlies om te gaan?

Dr. Guido van de Luitgaarden
Bijdrage: Dagvoorzitter

Guido van de Luitgaarden is opgeleid als sociaal-pedagogisch hulpverlener en werkte in die hoedanigheid onder meer in het sociaal-cultureel werk. Hij was gedurende 16 jaar als senior onderzoeker en docent werkzaam bij Zuyd Hogeschool, lectoraat Sociale Integratie. Guido promoveerde aan de University of Salford (VK) op een proefschrift over oordeels- en besluitvorming bij vermoedens van kindermishandeling. Sinds 2006 is hij verbonden aan het Euregionaal Congresburo en het Centrum voor Educatie en Supervisie. Daarnaast is hij echtgenoot en (pleeg)vader.