Dr. Guido van de Luitgaarden
Bijdrage: Dagvoorzitter

Guido van de Luitgaarden is opgeleid als sociaal-pedagogisch hulpverlener en werkte in die hoedanigheid onder meer in het sociaal-cultureel werk. Hij was gedurende 16 jaar als senior onderzoeker en docent werkzaam bij Zuyd Hogeschool, lectoraat Sociale Integratie. Guido promoveerde aan de University of Salford (VK) op een proefschrift over oordeels- en besluitvorming bij vermoedens van kindermishandeling. Sinds 2006 is hij verbonden aan het Euregionaal Congresburo en het Centrum voor Educatie en Supervisie. Daarnaast is hij echtgenoot en (pleeg)vader.

Dr. Ellen Rohaan
Bijdrage: Over brein, veiligheid en veerkracht

Ellen Rohaan studeerde psychologie aan de Universiteit Utrecht en behaalde in 2001 bij de capaciteitsgroep Psychonomie haar doctoraal diploma. Haar afstudeeronderzoek voerde ze uit bij het slaaplaboratorium van Universiteit Leiden. In 2001 en 2002 was zij werkzaam als onderzoeksassistent bij de afdeling Biologische Psychologie van de Vrije Universiteit. Na een verkorte deeltijdopleiding leraar basisonderwijs (pabo), heeft zij enkele maanden op een basisschool als groepsleerkracht gewerkt. Eind 2005 begon zij met haar promotieonderzoek ‘techniek in het basisonderwijs’ bij de Eindhoven School of Education van de Technische Universiteit Eindhoven en Fontys Hogescholen.

Buiten bewegen heeft een grote meerwaarde voor de ontwikkeling van alle kinderen. Toch brengen de meeste kinderen en groot deel van de (school)dag binnen én zittend door. In deze inleidende presentatie legt Ellen Rohaan de nadruk op het belang van een natuurrijke buitenruimte voor de ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen en jeugdigen. Hoogbegaafde kinderen zijn vaak emotioneel gevoeliger en vinden ze het omgaan met leeftijdgenoten soms lastiger. Samen met andere kinderen buiten bewegen helpt hen om nog sociaal vaardiger en emotioneel veerkrachtiger te worden.

Katja van Dalen
Bijdrage: Over de meerwaarde van buiten bewegen bij hoogbegaafdheid

Katja van Dalen is haar loopbaan gestart als leerkracht in het basisonderwijs. Al snel specialiseerde zij zich in de problematiek van de ‘zorg aan de bovenkant’, de hoogbegaafdheisproblematiek. Zij volgde de master ECHA aan het CBO-Radboud Universiteit Nijmegen. Inmiddels is zij Peers4Parents facilitator, Positive Discipline Parent Educator, Kindertalentenfluisteraar, begeleider HB in ontwikkeling en TriA-wandelcoach.

Katja van Dalen verzorgt deze presentatie samen met Dr. Ellen Rohaan

Dr. Eleonoor van Gerven
Bijdrage: Dubbel bijzondere leerlingen: een pleidooi voor maatwerk

Eleonoor van Gerven studeerde Pedagogiek aan de Katholieke Universiteit Nijmegen (Radboud Universiteit). Zij schreef onder andere Passend Onderwijs voor begaafde leerlingen (2012), diverse delen voor de reeks Knapzak Praktijkgidsen, Aan de slag met slimme kleuters (2014) en Goed onderwijs voor begaafde leerlingen (2016). Eleonoor was hoofdredacteur van Handboek hoogbegaafdheid (2009) en van De gids. Over begaafdheid in het basisonderwijs (2016). Zij promoveerde op het opleiden van specialisten begaafdheidsonderwijs, Raising the bar. The competencies of specialists in gifted education. In 2021 publiceerde zij samen met Anouke Bakx en Annemieke Weterings het boek ‘Hoe dan?! Pakkend onderwijs voor begaafde leerlingen.’ Eleonoor van Gerven heeft een eigen nascholingsinstituut voor leraren: Slim! Educatief. Zij ontwikkelde de geaccrediteerde post-hbo-registeropleidingen Specialist Begaafdheid in het PO en Specialist Begaafdheid in het VO. Samen met Annemieke Weterings-Helmons ontwikkelde zijn de geaccrediteerde post-hbo-registeropleiding Specialist Dubbel-Bijzondere Leerlingen Naast deze opleidingen ontwikkelt en verzorgt zij korte cursussen, workshops en maatwerktrajecten over begaafdheidsonderwijs. Eleonoor is secretaris van de World Council of Gifted and Talented Children en voorzitter van The Education Insights Group.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat er geen universele interventies zijn die voor álle dubbel bijzondere leerlingen leiden tot passend onderwijs. Resultaten van empirisch onderzoek benadrukken de uniciteit van de profielen van deze specifieke groep leerlingen. Voor een groep leerlingen met een heterogeen profiel vormen homogene interventies geen oplossing. Om voor deze leerlingen passend onderwijs te realiseren, moeten we streven naar maatwerk. Tijdens deze presentatie ligt de focus op de resultaten van een multiple case studie waarin 78 leraren in het primair onderwijs volgens een specifieke strategie tot maatwerk kwamen voor een dubbel bijzondere leerling. De studie analyseert hoe de strategie bijdraagt om maatwerk te kunnen leveren en hoe leraren door het inzetten van de strategie ervoeren hoe zij meer kans hadden om dubbel bijzondere leerlingen succesvol te begeleiden.

Deelsessie: mogelijke barrières voor identiteitsontwikkeling bij dubbel bijzondere leerlingen

“Worden wie je bent of kunt zijn” is voor alle kinderen een vaste ontwikkelingstaak in het proces van opgroeien. Kinderen ontwikkelen hun identiteit in interactie met hun omgeving. Daarvoor hebben ze behoefte aan personen die het kind als belangrijk ervaart. Dat hoeven niet alleen volwassenen te zijn, dat kan ook betrekking hebben op andere kinderen waar ze tegenop kijken of waarvan ze zien dat juist die kinderen door anderen heel erg gewaardeerd worden. Bij heel jonge kinderen spelen aanvankelijk volwassenen nog een erg grote rol maar als kinderen ouder worden gaan ontwikkelingsgelijken een steeds grotere invloed krijgen. Naarmate kinderen beter in staat raken om te reflecteren op zichzelf en op wat er om hen heen gebeurt, kunnen ze steeds grotere sprongen maken in hun identiteitsontwikkeling.

Wetenschappers die hun onderzoekbevindingen naar dubbel bijzondere kinderen beschrijven verwijzen veelal naar de complexiteit die deze kinderen ervaren doordat zij kenmerken van begaafdheid moeten zien te rijmen met kenmerken van een leer- of ontwikkelingsstoornis. De interactie tussen beiden aspecten van hun “zijn” kan leiden tot verwarring bij deze kinderen. De mate waarin dubbel bijzondere kinderen deze verwarring ervaren en dit hun functioneren belemmert verschilt voor elke kind. Dit hangt namelijk niet alleen samen met specifieke kindkenmerken maar ook met de respons van de omgeving op hun educatieve behoeften. Het begeleiden van de verwarring die deze kinderen kunnen ervaren, vergt inzicht in hoe dubbel bijzonder zijn dan precies van invloed is op het emotionele welbevinden van deze kinderen. In deze deelsessie gaat Eleonoor daarom in op de mogelijke barrières die dubbel bijzondere kinderen en jongeren kunnen tegenkomen in hun emotionele ontwikkeling en die mogelijk consequenties kunnen hebben voor de ontwikkeling van hun identiteit.

Dr. Lisette Hornstra
Bijdrage: Motivatie van (hoog)begaafde leerlingen

Lisette Hornstra is Universitair Hoofddocent bij de afdeling Educatie van de Universiteit Utrecht. Zij promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam op onderzoek naar de rol van de leraar bij het bevorderen van motivatie van leerlingen in het basisonderwijs. Daarna deed zij als post-doc onderzoek naar motivatie van (hoog)begaafde leerlingen. In haar onderzoeken richt zij zich voornamelijk op de vraag hoe leraren in hun onderwijs kunnen bijdragen aan motivatie, welbevinden en schoolprestaties van leerlingen met verschillende prestatieniveaus en achtergronden.

Je hoort regelmatig dat (hoog)begaafde leerlingen vaak niet optimaal gemotiveerd zijn voor school. Is dat eigenlijk wel zo? En hoe kan je als leerkracht de motivatie van deze leerlingen stimuleren? In deze plenaire presentatie zal Lisette Hornstra op basis van de onderzoeksliteratuur en onderzoeksresultaten uit de onderzoekswerkplaats POINT013 (een samenwerkingsverband van scholen, lerarenopleiders en onderzoekers) ingaan op bovenstaande vragen. Zij zal bespreken wat motivatie is, hoe de motivatie van (hoog)begaafde leerlingen verschilt van de motivatie van hun klasgenoten en hoe de motivatie van deze leerlingen ondersteund kan worden in de reguliere klas en in de plusklas.

Dr. Sabine Sypré
Bijdrage: Modellen van begaafdheid. Hoe kan je die inzetten in de klas?

Sabine Sypré is gepromoveerd aan de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen aan de UGent en KU Leuven. Haar belangrijkste onderzoeksinteresses liggen in begaafd onderwijs, motivatie en zelfdeterminatie. Ze is in het bijzonder geïnteresseerd in het onderwerp onderpresterende cognitief begaafde leerlingen. In haar proefschrift onderzoekt ze een interventie naar de effectiviteit van een programma dat ze ontwikkelde toen ze in haar eigen praktijk met cognitief begaafde onderpresterende adolescenten werkte. Sabines andere onderzoek betreft de effectiviteit van onderwijsstijlen op de motivatie van begaafde studenten. Sabine is ECHA-specialist in Gifted Education en was valorisatiemedewerker van project TALENT, een onderzoeksproject naar de motivatie van cognitief begaafde leerlingen in Vlaanderen. Momenteel werkt ze opnieuw in haar eigen bedrijf Hoogbloeier, een centrum met expertise in het begeleiden van cognitief begaafde kinderen en hun ouders en het trainen van leraren in begaafd onderwijs.

Begaafdheid is een begrip dat vele ladingen dekt. De visie op (hoog)begaafdheid is in de loop der tijden al meermaals veranderd en heeft een duidelijke ontwikkeling doorgemaakt. Vroeger stond een cognitieve component duidelijk centraal, terwijl de hedendaagse visie complexer en eerder dynamisch is. Welke modellen van begaafdheid zijn interessant om in te zetten in jouw klas om te signaleren wie begaafd is? Welke modellen zijn niet louter beschrijvend, maar kunnen ons ook helpen om onderpresteerders te begrijpen en een aanpak te formuleren?

Rianne van de ven
Bijdrage: Versterken van persoonlijk leiderschap bij hoogbegaafde volwassenen

Rianne van de Ven is veelzijdig specialist hoogbegaafdheid bij volwassenen: coach, sociaal ondernemer, supervisor, auteur, docent, trainer, spreker. Zij voltooide de ECHA opleiding tot specialist in gifted education aan de Radboud Universiteit Nijmegen en verzorgt regelmatig scholingen en lezingen waarbij ze de combinatie maakt van ervaringsdeskundigheid en wetenschappelijke kennis. Rianne zet zich internationaal in voor het bevorderen van kennis over hoogbegaafdheid bij volwassenen. Op dit moment is zij tevens bestuurslid van de Amerikaanse stichting SENG - Supporting the Emotional Needs of the Gifted.

In deze deelsessie deelt Rianne van de Ven haar jarenlange praktijkervaring in het begeleiden van hoogbegaafde volwassenen. Hebben hoogbegaafde volwassenen een voorkeursleerstijl en wijkt deze af van 'niet-hoogbegaafden'? En wat betekent dit voor de begeleiding in de praktijk? Aan de hand van praktijkvoorbeelden komt de focus te liggen op de zgn. betekenisgerichte leerstijl.

Drs. Kirsten Copier
Bijdrage: De Geblesseerde Hoogbegaafde: over hoogbegaafde cliënten in de GGZ

Kirsten Copier is klinisch psycholoog/ psychotherapeut en werkt vanaf 2005 in de geestelijke gezondheidszorg. Zij is geregistreerd als persoonsgericht-experiëntiëel psychotherapeut en groepstherapeut.

De insteek van deze sessie is om hoogbegaafde cliënten die hulp zoeken beter te leren herkennen. Een betere herkenning van hoogbegaafdheid maakt dat problemen waar cliënten tegenaan lopen beter onderkend en begrepen kunnen worden. Dit schept de voorwaarden voor een beter passend en meer effectief behandelaanbod. Voor het beter leren herkennen zullen we ons richten op psychische problemen die voorkomen bij (al dan niet) onderkende hoogbegaafdheid, mis- en gemiste diagnoses en handvatten voor psychotherapie.