Dr. Guido van de Luitgaarden
Bijdrage: Dagvoorzitter

Guido van de Luitgaarden is opgeleid als sociaal-pedagogisch hulpverlener en werkte in die hoedanigheid onder meer in het sociaal-cultureel werk. Hij was gedurende 16 jaar als senior onderzoeker en docent werkzaam bij Zuyd Hogeschool, lectoraat Sociale Integratie. Guido promoveerde aan de University of Salford (VK) op een proefschrift over oordeels- en besluitvorming bij vermoedens van kindermishandeling. Sinds 2006 is hij verbonden aan het Euregionaal Congresburo en het Centrum voor Educatie en Supervisie. Daarnaast is hij echtgenoot en (pleeg)vader. 

Dr. Tibor Brunt
Bijdrage: Jonge gezinnen met een moeilijke start en de rol van vaders

Tibor Brunt heeft een biomedische achtergrond, is in 1999 afgestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Daarna heeft hij onder meer gewerkt aan de UvA als docent en later als onderzoeker bij onder andere het RIVM. In 2009 is hij een promotietraject gestart bij de afdeling Psychiatrie aan het Academisch Medisch Centrum van de UvA. Dit traject heeft hij na drie jaar succesvol afgerond en in 2012 heeft hij de doctorsgraad verkregen binnen de Geneeskunde. Vanaf 2008 heeft hij talloze publicaties geschreven binnen de domeinen verslaving, druggebruik en drugsmisbruik met de focus op gedrag en psychofarmacologie. Daarnaast heeft hij talloze internationale en nationale lezingen verzorgd als keynote spreker en nascholingen voor onder meer artsen, verpleegkundigen, ambulancepersoneel en GGZ professionals. Verder heeft hij vele tientallen publicaties in wetenschappelijke tijdschriften en meerdere hoofdstukken in medische handboeken op zijn naam staan. Tibor werkt momenteel als psychiatrisch gedragswetenschapper aan de behandeling van casussen binnen het Kleine Heldenhuis, een multidisciplinair behandelcentrum voor kinderen en gezinnen met een moeilijke start, zoals premature geboorte. Zijn focus bij de behandeling ligt daarbij op vaders in deze gezinnen.

Er is een baby op komst en je zit middenin het proces van namen bedenken, kinderkamertje op tijd klaarmaken en dat soort dingen. Het is spannend, voor zowel de zwangere vrouw, maar ook voor manlief. Hij is zich ondertussen aan het bedenken welk type vader hij zal worden, of hij de avontuurlijke cowboy van de buurt wordt voor zijn kleine en diens vriendjes of eerder de man die zondag het vlees komt snijden. Maar dan blijkt die kleine toch een heel stuk eerder te komen dan verwacht! Moeder blijkt enkele complicaties te hebben en het gezin belandt op de neonatologie afdeling in een spiraal van medische handelingen en metingen. Zo zit je zomaar urenlang en veelal dagenlang tussen hoop en vrees voor je vrouw en voor je toekomstige kindje. Het ziekenhuis wordt opeens de tweede huiskamer en ook na de geboorte blijft het gezin daar nog weken. Professionals van de transitie en nazorg richten zich vooral op moeder, de opvoeding, het kind en alles wat daarbij komt kijken. Vader heeft alle stress intussen van dichtbij gezien en beleeft met zijn vrouw. Hij is ontzettend gelukkig en opgelucht dat zijn kindje alles heeft overleefd. Maar het gevoel bekruipt hem dat hij er nu een beetje bijhangt en kan voor zichzelf maar moeilijk een onderscheidende rol bedenken, behalve zijn vrouw steunen en de boodschappen doen. De vraag is waarom er eigenlijk nog steeds zo weinig focus is vanuit de (neonatale) nazorg op vaders, terwijl zij toch een helft van een ouderpaar vormen? En hoe kan dit verbeteren? Deze lezing zal zich richten op de verschillen tussen mannen en vrouwen in denken en doen en het belang van de rol van (jonge) vaders tijdens de eerste levensjaren van een kind.

Prof. Dr. Louis Tavecchio
Bijdrage: Een perspectief op modern, betrokken vaderschap

Louis studeerde psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde op een onderzoek naar de meting en evaluatie van onderwijsgedrag. Daarna werkte hij vele jaren bij de afdeling Algemene en Gezinspedagogiek van de Universiteit Leiden in de rol van Universitair Hoofddocent Gezinspedagogiek, waarna hij bij de Universiteit van Amsterdam terugkeerde in de rol van Bijzonder Hoogleraar. Louis publiceerde vele tientallen (inter)nationale artikelen, hoofdstukken en boeken op het gebied van gezinsopvoeding, kinderopvang en hulpverlening. 

In deze plenaire lezing gaat Louis Tavecchio dieper in op gegevens uit empirisch onderzoek en theoretische opvattingen over de pedagogische rol en betekenis van vaders in het moderne gezin. Wat is van belang en wat betekent dat voor de begeleiding van jonge vaders in de praktijk?

Dr. Mirjana Majdandzic
Bijdrage: “Ik ga je pakken, pakken, pakken!” De rol van vaders in de ontwikkeling van angst

Mirjana Majdandzic werkt als Universitair docent Ontwikkelingspsychopathologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze doet onderzoek naar temperament en opvoedingsgedrag in de kindertijd. Ze kijkt daarbij onder andere naar de rol van vaders in de ontwikkeling van angst bij kinderen. Een belangrijk onderwerp in haar onderzoek is de opvoedingsdimensie ‘Uitdagend opvoedingsgedrag’ van vaders en moeders. Zij heeft vragenlijsten en observaties ontwikkeld om uitdagend opvoedingsgedrag van ouders te meten op verschillende leeftijden in de kindertijd. Haar onderzoek is gericht op de rol die uitdagend opvoedingsgedrag speelt in de ontwikkeling van angst, in interactie met het temperament van het kind.

In deze presentatie wordt eerst ingegaan op de ontwikkeling van angst bij kinderen. Wat is normale angst, wanneer is sprake van een angststoornis? Welke kinderen lopen risico op een angststoornis? Daarna wordt de rol van ouders in de ontwikkeling van angst besproken. Op welke manier kunnen ouders de ontwikkeling van angst bij hun kind beïnvloeden? Welk gedrag verhoogt het risico op angst? Vervolgens wordt ingegaan op uitdagend opvoedingsgedrag, gedrag waarbij de ouder het kind (bewust of onbewust) stimuleert om zijn/haar grenzen te verleggen, zoals stoeien. Aan de hand van onderzoek wordt de rol van uitdagend opvoedingsgedrag van vaders in de ontwikkeling van angst besproken.Tijdens de presentatie wordt ingegaan op het onderzoeken en meten van angst en uitdagend opvoedingsgedrag door het bespreken van videofragmenten.

Drs. Lies Wenselaar
Bijdrage: Vaders en psychopathologie

Lies Wenselaar is werkzaam als (kinder- en jeugd)psychiater en (kinder- en jeugd)psychotherapeut in eigen praktijk. Zij werkt al bijna meer dan 40 jaar met KOPP/KVO-gezinnen, zowel binnen de vrijwillige als de gedwongen hulpverlening. Als docent (o.a. RINO en KING-nascholing) heeft zij een groot aantal bijscholingscursussen en lezingen over dit onderwerp verzorgd. Lies kan bogen op een brede werkervaring in zowel de reguliere (kinder- en jeugd) GGZ alsmede binnen de verslavingszorg voor 12+ en jongvolwassenen en hun ouders. Ook heeft zij gewerkt met en voor kinderen met een verstandelijke beperking en hun ouders. Hiernaast was zij vele jaren als onafhankelijk adviseur en onderzoeker betrokken bij de gedwongen (jeugd) hulpverlening, in zaken van de Kinderbescherming en Jeugdzorg.

De rol van de vader in het leven van een kind is een belangrijke. Maar hoe is dat als je als vader psychiatrische of verslavingsproblemen hebt? Wat doet dat met jou als vader en wat doet dat met je ouderrol en het contact met je kinderen? En waar kunnen wij als hulpverleners deze vaders en kinderen mee helpen?

Drs. Muriel Vermeulen
Bijdrage: Jong vaderschap vanuit psychoanalytisch perspectief

Muriel Vermeulen is afgestudeerd aan de Vrije Universiteit in Kinder-en jeugd en Klinische psychologie. Sindsdien heeft zij in het Emma Kinderziekenhuis/AMC gewerkt, bij het Nederlands Psychoanalytisch Instituut en in haar vrijgevestigde praktijk. Na haar studie psychologie heeft zij de RINO-opleiding tot psychotherapeut gevolgd en daarna de opleiding tot psychoanalyticus bij het Nederlands Psychoanalytisch Genootschap. Inmiddels is dit genootschap opgegaan in de Nederlandse Psychoanalytische vereniging (NPaV). Verder heeft zij haar registratie als Klinisch Psycholoog behaald en zich verdiept in de Infant Mental Health visie. Naast het doen van psychotherapie geeft zij les en supervisie.

Het psychoanalytisch gedachtegoed vormt een specifiek werk- en denkkader is. Het houdt in dat veel van wat mensen denken, voelen en doen onbewust gemotiveerd is. Een psychoanalytische behandeling richt zich dan ook op het bewustmaken van deze verborgen gevoelens en gedachten, het verwerken van pijnlijke ervaringen om zo meer greep te krijgen op bestaande problemen. Vanuit dit perspectief gaat Muriel Vermeulen nader in op jong vaderschap en het belang van het kennen van de biologische vader. Hierbij wordt ook aangegeven welke aspecten van de vaderrol op verschillende momenten in de ontwikkeling van een kind belangrijk zijn.

Prof. Dr. Alice Schippers
Bijdrage: Verantwoord(elijk) vaderschap.: over de ervaringen van vaders van kinderen met beperkingen

Alice Schippers is bijzonder hoogleraar Disability Studies vanuit de Disability Stichting in Nederland waar zij directeur-bestuurder is.
Al van jongs af aan is zij geboeid aan het leven met beperkingen en is het een vanzelfsprekend onderdeel van haar leven geworden. Als tiener begon zij als vrijwilliger in de gehandicaptenzorg, vanaf die tijd heeft zij zich op veel verschillende plekken en rollen tot dit veld verhouden. Als onderzoeker en leider, als vrijwilliger en activist, als moeder en vriendin.
Vanaf midden jaren 1990 richt Alice haar onderzoek op kwaliteit van bestaan, sociale inclusie en inclusief onderzoek. In recente onderzoeksprojecten richt zij zich op de invloed van beperking op de kwaliteit van bestaan in sociale verbanden, in- en uitsluitingsmechanismen in families en leefgemeenschappen en transdisciplinair en collaboratief onderzoek.

In deze deelsessie verkennen we, op basis van een model voor 'verantwoord(elijk) vaderschap', de ervaringen van vaders van kinderen met een beperking. Wat betekenen de ervaringen in de praktijk van alle dag, en wat kunnen ondersteuners hiermee?

Prof. Dr. Tessa Roseboom
Bijdrage: Voorouders en nakomelingen: de rol van grootvaders in de groei en ontwikkeling van hun kleinkind(eren)

Tessa Roseboom is bioloog en epidemioloog. Ze promoveerde op onderzoek naar de gevolgen van prenatale blootstelling aan de Hongerwinter. Dit onderzoek liet zien hoe groot de invloed is van de vroege omgeving waarin mensen opgroeien en zich ontwikkelen, zelfs al voor de geboorte. Daarop voortbordurend doet zij onderzoek naar de gevolgen van andere omgevingsinvloeden tijdens de vroege ontwikkeling van de mens, waaronder stress, IVF en zwangerschapscomplicaties. Naast onderzoek geeft ze onderwijs en is Tessa ambassadeur van het landelijk programma Kansrijke Start. 

Voorouders vormen de basis voor het leven en de omgeving waarin kinderen en kleinkinderen opgroeien. Net als alle levende organismen worden ook mensen beïnvloedt door de omgeving waarin ze opgroeien en zich ontwikkelen. Transgenerationele effecten spelen daarin een belangrijke rol. Omgevingsinvloeden en ervaringen van grootouders kunnen via verschillende mechanismen de groei en ontwikkeling van kleinkinderen beinvloeden. In dit overzichtsverhaal zal met name aandacht zijn voor de rol van grootvaders in de groei en ontwikkeling van hun kleinkinderen. Hoe beïnvloedt de groei en ontwikkeling van de grootvader tijdens zijn jonge jeugd de gezondheid van zijn kleindochters en kleinzoons? Kunnen traumatische ervaringen van de grootvader worden doorgegeven aan de kleinkinderen? En hoe beïnvloeden opvoedstijlen van grootouders die ontwikkeling van hun kleinkinderen? Welke rol speelt epigenetica?