Prof. Dr. Eni S. Becker
Bijdrage: Inleiding in angstproblematiek bij kinderen en jeugdigen: cognitie, emotie en gedrag

Eni S. Becker is verbonden aan de leerstoel Klinische Psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Voordat ze bij de Radboud Universiteit kwam, werkte ze aan de TU Dresden, Stanford University en Philipps University Marburg. In Dresden volgde ze ook een opleiding tot psychotherapeut, gespecialiseerd in de behandeling van angststoornissen. Eni heeft veel gepubliceerd over de etiologie en behandeling van angststoornissen en affectieve stoornissen. Ze heeft verschillende boeken geschreven over de behandeling van gegeneraliseerde angststoornis, zowel voor therapeuten als voor patiënten. Haar onderzoek richt zich op cognitieve processen en hun rol in psychopathologie, vooral bij angststoornissen en affectieve stoornissen. Onlangs heeft ze zich geconcentreerd op hoe we cognitieve processen kunnen beïnvloeden in het voordeel van patiënten met behulp van zogenaamde Cognitive Bias Modification. Eni Becker is vooral geïnteresseerd in het overbruggen van de kloof tussen fundamenteel en toegepast onderzoek.

Angst komt vaak voor en maakt deel uit van de natuurlijke ontwikkeling. Elk kind is ergens bang voor, maar vaak zijn de angsten van voorbijgaande aard. Maar voor sommige kinderen wordt angst een probleem. De angsten kunnen hun sociale leven verstoren, hun prestaties op school belemmeren of hun zelfrespect ondermijnen. De meeste theorieën over de etiologie en instandhouding van angststoornissen kennen zowel cognities als cognitieve verwerking een belangrijke rol toe. Aangenomen wordt dat angstschema's de verwerkingsbronnen concentreren op bedreigende informatie die leidt tot cognitieve vooroordelen. Kinderen met een angststoornis vertonen een vooringenomen aandacht voor dreiging, moeite om bedreigende informatie te ontremmen of de neiging om ambigue stimuli als negatiever te interpreteren. Dergelijke vooroordelen lijken ook een risicofactor te zijn voor het ontwikkelen van angstproblemen. Traditioneel zijn therapieën gericht op de cognities, maar niet op de automatische vooroordelen die het probleem in stand houden. Er zijn nieuwe behandelingen ontwikkeld, programma's voor het wijzigen van cognitieve vooroordelen die ook nuttig lijken te zijn bij kinderen.

Dr. Lotte Hendriks
Bijdrage: De behandeling van kinderen en jongeren met PTSS

Lotte Hendriks is klinisch psycholoog, psychotherapeut en senior wetenschappelijk onderzoeker bij Overwaal Expertisecentrum Angst, Dwang en PTSS (onderdeel van Pro Persona) en verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij deed onderzoek naar de effectiviteit van een kortdurende intensieve exposure-behandeling voor zowel adolescenten als volwassenen met PTSS.

Eén op de twee kinderen maakt voor het 18e levensjaar één of meer schokkende gebeurtenissen mee, direct of als getuige. Nagenoeg elk kind krijgt in de directe nasleep van zo’n gebeurtenis in meer of mindere mate te maken met klachten, zoals slecht slapen of moeite met concentreren. Dit is normaal. Het kind heeft tijd nodig om de gebeurtenis te verwerken en een plekje te geven. Vaak lukt het na enkele weken weer om de draad op te pakken. Maar niet altijd. Bij een deel van de kinderen stagneert de verwerking van een traumatische gebeurtenis, zij ontwikkelen een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Wanneer er vervolgens geen hulp wordt geboden, kan dit grote gevolgen hebben voor de kwaliteit van leven en de verdere ontwikkeling van het kind. Gelukkig zijn er effectieve behandelingen voor deze doelgroep. Tijdens deze presentatie wordt stilgestaan bij de verschillende behandelmogelijkheden waaronder exposure-therapie. Naast de reguliere exposure-behandeling worden ook de achtergrond en resultaten besproken van een kortdurende intensieve exposurebehandeling, ontwikkeld voor jongeren met complexe PTSS en veel andere klachten.

Drs. Erik Jongman
Bijdrage: Agressie en ander externaliserend gedrag als gevolg van angst en paniek

Erik Jongman is bijna 30 jaar werkzaam in de Jeugdzorg. Hij is gestart bij Harreveld als gedragswetenschapper bij jongeren met complexe gedragsstoornissen. Dit werk is hij immer blijven doen binnen de jeugdhulpverlening en jeugd GGZ. Momenteel werkt hij bij Levvel (fusie van de Bascule en Spirit en lijn 5) en de Waag in Amsterdam. Hij werkt 20 jaar als docent in allerlei opleidingen met als speerpunt de behandeling van complexe gedragsstoornissen en hun ouders. Erik is psychotherapeut en supervisor van de VGCT.

Angst kan zich op verschillende manieren uiten, waarbij de uitingsvorm afhankelijk is van het temperament en karakter van een jeugdige. En vaak betreft het slechts het topje van de ijsberg en vrijwel altijd een onderdeel van een complexe set van bijdragende factoren. De vraag is hoe je zicht krijgt op dat deel van de ijsberg dat zich onder water bevindt. En hoe je vervolgens systematisch en systemisch kunt ondersteunen. Aan de orde komen: het voorkomen van erger, het adequaat handelen bij ‘first signs’ en het helpen bij organisatie en voorlichting.

Drs. Nancy Meesters
Bijdrage: Het (be)levende lichaam

Nancy Meesters is gezondheidszorgpsycholoog. Zij is ruim 30 jaar werkzaam in de GGZ en heeft mensen met zeer uiteenlopende problematiek behandeld. Zij heeft ervaring in het werken met verslavingsproblematiek, angst- en stemmingsklachten, traumatische ervaringen, (onbegrepen) lichamelijke (pijn)klachten, persoonlijkheids- en relationele problematiek en werkgerelateerde problematiek. Naast haar werkzaamheden als behandelaar is zij ook werkzaam geweest als psychologisch onderzoeker en rapporteur. Na haar studie klinische psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen heeft zij zich gespecialiseerd in de cognitieve gedragstherapie en in het lichaamsgerichte en inzichtgevend werken: onze emoties en onze lichamelijke, geestelijke en gedragsmatige reacties daarop. Naast psycholoog is zij ook docente Kundalini yoga en Mindfulness trainer (MBSR/MBCT/MBCL en Breathworks),

In deze deelsessie wordt uitleg gegeven over wat voor lichamelijke effecten de verschillende emoties hebben. Waarom is angst zo'n belangrijke emotie? En hoe het komt dat angst een eigen leven kan gaan lijden? Naast uitleg, beeldmateriaal en demonstraties over de lichamelijke effecten van angst, worden er ook concrete oefeningen gedaan. Daarbij kan je zelf ervaren hoe je het lichaamsbewustzijn kan vergroten, en hoe mindfulness oefeningen kunnen helpen om angst en paniek te reduceren.

Dr. Jeffrey Roelofs
Bijdrage: Behandeling van kinderen en adolescenten met paniekaanvallen

Jeffrey Roelofs heeft na zijn studie Geestelijke Gezondheidkunde en epidemiologie promotieonderzoek gedaan naar psychische factoren bij mensen met chronische pijn. Na zijn promotie is hij zich gaan richten op internaliserende stoornissen bij kinderen en jeugdigen. Hij heeft met een VENI subsidie onderzoek gedaan naar negatief denken bij depressie. Momenteel houdt hij zich bezig met onderzoek naar groepschematherapie bij jongeren met een bedreigde persoonlijkheidsontwikkeling en eetstoornissen. Naast zijn academische werkzaamheden is hij klinisch psycholoog en psychotherapeut en werkt hij bij Youz Maastricht en in een vrijgevestigde praktijk. Hij is supervisor cognitieve gedragstherapie (VGCt) en schematherapie (VSt).

Angst- en paniekstoornissen komen veel voor bij kinderen en jongeren. Gerichte diagnostiek en behandeling is van eminent belang om de angst te verminderen. In deze presentatie wordt kort stil gestaan bij diagnostiek van angststoornissen en wordt vervolgens ingegaan op diverse modellen van waaruit de behandeling van angst kan worden bekeken, waaronder de cognitieve gedragstherapie (uitdagen gedachten, exposure, gedragsexperimenten), EMDR en ACT. De verschillen en overeenkomsten tussen deze methoden zal aan bod komen evenals resultaten van onderzoeken naar de effectiviteit van deze methoden. 

Inge Corstiaans
Bijdrage: Angst- en paniekbestrijding door beïnvloeding van de mindset

Inge is opgeleid tot kind- en oudercoach en houdt zich daarnaast ook bezig met advisering en begeleiding van scholen op het gebied van mindset en mindshift, onderpresteren, hoogbegaafdheid en het omgaan met gedragsproblemen. Zij heeft een online cursus ontwikkeld over mindset voor ouders en kinderen.

In deze deelsessie laat Inge Corstiaans zien op welke wijze gewerkt kan worden aan de mindset van kinderen en jeugdigen, in de begeleiding en behandeling van angst- en paniekaanvullen. Naast het delen van kennis zal zij aan de hand van praktijkvoorbeelden laten zien hoe hulpverleners en leerkrachten een positieve mindset kunnen stimuleren.

Dr. Carien Karsten
Bijdrage: Het vinden en toepassen van effectieve coping strategieën

Carien Karsten is psychotherapeut en coach en richt zich op preventie en behandeling van uitstelgedrag, paniekaanvallen, faalangst en piekeren. Zij studeerde Nederlands Recht en Klinische psychologie aan de Universiteit van Groningen en promoveerde op de wijze waarop heroïneprostituées zich door het leven slaan. Kern van het proefschrift is de invloed van trauma’s op hun leven en overlevingsgedrag. Traumatisering en de invloed ervan op ontwikkeling en psychisch lijden is een doorgaand thema in haar werk. Carien heeft verschillende boeken op haar naam staan, waaronder 'Uit je angst, in je kracht' en 'Minder druk'.

Een lijst van 7 effectieve coping strategieën is snel gemaakt. Maar hoe kom je erachter wat je in welke situatie een jongere met een angst- en paniekstoornis het best kan aanleren? In deze deelsessie leren deelnemers via een multimodale analyse hoe je mogelijkheden kunt ontdekken om kinderen en jongeren effectief met angst en paniek om te laten gaan. Speelsheid en zelfvertrouwen zijn daarbij sleutelbegrippen. Er wordt kennis gemaakt met slimme zelfhulpvarianten van nog onconventionele maar bewezen effectieve snelle traumatherapieën.

Dr. Guido van de Luitgaarden
Bijdrage: Dagvoorzitter

Guido van de Luitgaarden is opgeleid als sociaal-pedagogisch hulpverlener en werkte in die hoedanigheid onder meer in het sociaal-cultureel werk. Hij was gedurende 16 jaar als senior onderzoeker en docent werkzaam bij Zuyd Hogeschool, lectoraat Sociale Integratie. Guido promoveerde aan de University of Salford (VK) op een proefschrift over oordeels- en besluitvorming bij vermoedens van kindermishandeling. Sinds 2006 is hij verbonden aan het Euregionaal Congresburo en het Centrum voor Educatie en Supervisie. Daarnaast is hij echtgenoot en (pleeg)vader.